Hoàng đế và con chim hoạ mi

- Tác giả H. C. Andersen

Ðã lâu lắm rồi, trên đất nước Trung hoa
có một hoàng đế đầy quyền uy, lâu đài của ông là lâu đài tráng lệ nhất
thế giới. Lâu đài đó được làm bằng đồ sứ quý giá và dễ vỡ đến nỗi ai
cũng phải hết sức thận trọng. Ngoài vườn có những loài hoa đẹp như
trong mơ và người ta treo những quả chuông con bằng bạc vào những bông
hoa đẹp nhất. Khu vườn rộng đến nỗi chính người phụ trách vườn cũng
không biết nó kết thúc ở đâu. Nếu đi tiếp mãi, người ta sẽ đến một cánh
rừng tuyệt đẹp, cây cao, lấn mãi tới biển xanh. Nơi đây có một con chim
hoạ mi. Tiếng hót của nó thật tuyệt vời, làm cho những ngư dân đi đánh
cá đêm phải ngừng tay để thưởng thức giai điệu mà hoạ mi ban phát.
Người
từ khắp nơi trên thế giới nô nức đến thăm và kinh ngạc với kiến trúc
của thành phố, lâu đài và vườn cảnh thượng uyển. Nhưng khi nghe được
tiếng chim hoạ mi hót, người ta đều thốt lên rằng :”Ðây là điều huyền
thoại nhất trong những điều huyền thoại!”.
Khi trở về nhà, họ kể cho
những người khác nghe những tráng lệ huy hoàng đã được chứng kiến. Các
học giả viết rất nhiều sách nói về thiên đường này, các thi sĩ đã tạo
được những vần thơ rất có hồn . Tất cả đều truyền tụng về con hoạ mi
sống trong rừng sâu sát biển, bởi vì, ai đã nghe tiếng hót của hoạ mi
đều không thể nào quên được. Cả thế giới được đọc những tác phẩm này,
và tất nhiên cũng lọt sang đất Trung hoa. Hoàng đế rất vui sướng khi
được biết người ta viết về thành phố, lâu đài, vườn thượng uyển. Ông
rất hài lòng gật gù thưởng thức những lời khen. Nhưng đến khi ông đọc
đến câu :” Ðiều tuyệt vời nhất là con chim hoạ mi!”, ông thốt lên “Cái
gì cơ! Ta đâu đã từng được biết! Người ta biết điều này qua sách vở. Ta
muốn được thấy con hoạ mi ngay lập tức để nó hót cho ta nghe.”
Ngài
uỷ quyền cho một cận thần đi tìm con chim, nhưng chính ông cận thần này
cũng chưa từng được nghe hoạ mi hót. Chẳng ai trong lâu đài biết chuyện
này cả.
“Chắc đó là hư cấu của nhà văn, hoàng đế cũng không nên tin tất cả những gì người ta viết” – người cận thật nói.
“Vô
lý”- hoàng đế nói “Tối hôm nay ta muốn nghe tiếng hót của con hoạ mi.
Nếu không đưa được con chim về thì sau bữa cơm chiều, cả triều đình bị
đòn vào bụng”.
Khi các cận thần đã quá mệt mỏi vì đi tìm hoài công
thì họ gặp một gia nô phụ bếp, cô nói : “Tôi biết con hoạ mi này, tôi
thường nghe nó hót mỗi khi tôi đi thăm mẹ tôi đang sống ở gần bờ biển
đàng kia. Tiếng hót của nó thật là tuyệt diệu!” .
“Cô gái phụ bếp
ơi, chúng tôi phải tìm bằng được con chim hoạ mi cho hoàng đế tối nay.
Hãy dẫn chúng tôi đi tìm”- đoàn cận thần nói với cô gái. Họ bắt đầu đi,
càng ngày càng vào sâu trong rừng. Ðột nhiên họ nghe thấy tiếng trầm
trầm đáng ngờ.
“Có phải chúng ta gặp nó rồi không”- những người
cận thần kêu lên “Sao lại có một cường lực ẩn náu trong con vật nhỏ bé
như vậy được”.
“ Ồ, không phải đâu, đó là tiếng rống của một con bò cái”- cô gái nói.
Sau đó họ lại nghe thấy tiếng vọng từ đầm lầy.
“Thanh cao quá!” – những cận thần lại reo lên- “nó ngân lên như tiếng chuông của nhà thờ”.
“ Nhưng đó chỉ là tiếng của loài ếch trong đầm” – cô hầu bếp trả lời. Vừa lúc đó tiếng chim hoạ mi cất lên.
“Ðây mới là hoạ mi” – cô hầu bếp nói và chỉ vào một con chim nhỏ nhắn màu xám đang đậu trên một cành cây.
“Có
đúng thế không?” – đám cận thần suy nghĩ – “nó nhìn bình thường quá.
Chắc chắn những người quý phái như chúng mình đây khi thoạt nhìn sẽ
không thể nhận ra!”.
Ðám cận thần mời hoạ mi về triều để hót cho
hoàng đế nghe vào buổi tối. Con chim nhỏ đồng ý ngay, vì đó là nguyện
vọng của hoàng đế.
Lâu đài được trang hoàng lộng lẫy. Một thanh bằng
vàng dành cho hoạ mi để biểu diễn. Hoạ mi hót thánh thót làm cho những
giọt lệ lăn tăn chảy trên gò má hoàng đế. Cả sân triều cảm kích, kể cả
những cô hầu gái nổi tiếng là khó tính.
Hoạ mi phải ở lại lâu đài.
Người ta dành cho nó một cái lồng bằng vàng và được phép đi dạo chơi
ngày hai lần, đêm một lần, tất nhiên có một dải lụa buộc chân. Ðiều đó
chẳng lấy gì làm thoải mái cả.
Một ngày kia, hoàng đế nhận được một
món quà của hoàng đế Nhật bản. Ðó là một con chim máy, được điểm rất
nhiều chỗ bằng đá quý. Nếu được lên dây cót, nó sẽ hát được nhiều bài,
trong đó có cả bài mà hoạ mi vẫn hót. Tiếng hót rất hay, một phần vì
giọng của nó đều đều, chứ không giống tiếng hót của hoạ mi, lúc êm ái,
lúc trỗi dậy, lúc tràn trề hạnh phúc, lúc đượm buồn, hợp với những gì
nó rung động cảm nhận được.
Người ta để cho hai con chim cùng hót và
nhận ra rằng, con chim máy kia hót đều đều theo nhịp có sẵn trong khi
hoạ mi không theo được nhịp nhạc, và tất nhiên nó không còn được ưa
chuộng nhiều như con chim máy kia.
Sau khi nghe chim nhân tạo hót ba
mươi ba lần một điệu, người ta muốn nghe tiếng hót của hoạ mi, nhưng nó
không còn ở đó nữa. Nó đã bay qua cửa sổ để về với chốn rừng xanh quen
thuộc. Con chim bị bội ơn kia đã bị trục xuất vắng mặt ra khỏi bờ cõi
của hoàng đế. Từ đó, con chim máy được ở gần ngay giường của hoàng đế
và được coi là một danh ca cung đình. Ai cũng khen ngợi nó, chỉ có
những người ngư dân là nhận ra âm điệu nhân tạo thiếu hẳn mảng hồn.
Một năm trôi qua, tất cả mọi người đều thuộc làu điệu của bản nhạc con chim này hót.
Rồi
một ngày, con chim máy bị hỏng, chỉ vì bắt nó hót nhiều quá. Người thợ
tuy đã chữa được nhưng cảnh báo không được phép lên dây cót nó nhiều
như thế. Con chim chỉ được hót một lần trong năm thôi.
Năm năm sau, hoàng đế bị bệnh, nằm liệt giường. Một hoàng đế mới đã đợi sẵn giờ thế ngôi và cả thế giới sẵn sàng chúc mừng ông.
Hoàng
đế già nằm trên giường, người lạnh toát và nhợt nhạt. Ông gắng lấy hơi
tàn để thở, vì cái chết đã dần đến vùng ngực ông. Cái chết đã điểm lại
cho ông toàn bộ những gì ông đã làm , xấu cũng như tốt, trong cuộc đời
. Hoàng đế kinh hoàng.
“Hãy hót đi, con chim nhỏ của ta ơi!” – hoàng
đế kêu lên – “ để ta không phải nghe những thì thầm kinh khủng này
nữa!”. Nhưng chẳng có ai ở đó để lên dây cót con chim.
Ðột nhiên bên
cửa sổ vang lên tiếng hót thánh thót. Ðó là tiếng của hoạ mi, con chim
đã bay đến khi nghe được hoàng đế lâm nạn. Tiếng hót của hoạ mi đã làm
cho thần chết phải vọt ra cửa sổ và biến mất.
“Ta phải cám ơn chim
như thế nào đây” hoàng đế khe khẽ nói “ chim đã cứu ta, mặc dù ta đã
đối xử với chim tồi tệ. Hãy ở lại đây với ta, chim chỉ hót khi nào chim
muốn chứ ta không bắt”.
“Không”- hoạ mi trả lời – “Tôi không thể
sống được trong một lâu đài, nhưng tôi sẽ thường xuyên đến với bệ hạ và
hót khi nào bệ hạ muốn. Tôi sẽ hát cho bệ hạ nghe những điều hạnh phúc,
những giai điệu buồn, về cái thiện và cả cái ác, hát về những ngư dân
và nông dân trên giang san của bệ hạ. Tôi sẽ nói cho bệ hạ hay, trong
cái huy hoàng của giang san gấm vóc này còn cái gì ẩn náu.
Bệ hạ hãy
hứa với tôi đi, rằng bệ hạ sẽ không bao giờ kể với ai về tôi nhé. Nếu
không ai biết rằng bệ hạ biết mọi điều trên đất nước nhờ một con chim,
thì bệ hạ sẽ trị vì đất nước tốt hơn rất nhiều”.
Vị hoàng đế hứa bằng một tấm lòng biết ơn vô hạn và ông đã sống thêm nhiều năm hạnh phúc nữa.